Ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và tài chính đối ngoại chủ trì Hội nghị

Tỷ lệ giải ngân của các địa phương khá thấp

Năm 2024, các địa phương được giao tổng kế hoạch vốn là 24.172,86 tỷ đồng, trong đó vốn đầu tư công là 9.456,86 tỷ đồng (53/63 địa phương), vốn vay lại là 14.716 tỷ đồng (51/63 địa phương).

Tuy nhiên, theo Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, kết quả giải ngân vốn nước ngoài 05 tháng đầu năm 2024 của các địa phương vẫn khá thấp. Tính đến 15/05/2024, tỷ lệ kế hoạch vốn các địa phương đã phân bổ và nhập TABMIS cho các dự án đối với vốn đầu tư công NSTW là 91,7% kế hoạch vốn được giao, vốn vay lại là 84,2% kế hoạch vốn được giao. Lũy kế giải ngân vốn nước ngoài của các địa phương tính đến 15/05/2024 là 5,7% kế hoạch vốn được giao (tính cho cả kế hoạch vốn cấp phát và vay lại) cao hơn cùng kỳ năm 2023 là 4,9%. Mới có 5/53 địa phương có tỉ lệ giải ngân đạt trên 15%, 28/53 địa phương chưa giải ngân vốn NSTW cấp phát bổ sung có mục tiêu cho NSĐP.

Qua trao đổi và báo cáo của các địa phương, Bộ Tài chính nhận thấy, quá trình giải ngân đầu tư công nguồn vay nước ngoài của các địa phương gặp vướng mắc trong khâu điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, gia hạn giải ngân, gia hạn thời gian thực hiện, sử dụng vốn dư. Tiếp đó là vướng mắc trong công tác triển khai thực hiện và giải ngân. Nhóm vướng mắc này khá đa dạng bao gồm các vướng mắc trong khâu đấu thầu hoặc hợp đồng thương mại; trong khâu giải phóng mặt bằng; vướng mắc do điều chỉnh thiết kế; chậm tiến hành công tác nghiệm thu, thanh toán. Đây là những vướng mắc thuộc trách nhiệm của UBND tỉnh và các ban quản lý dự án.

Các đại biểu tham dự Hội nghị tại điểm cầu các địa phương

Ngoài ra là những vướng mắc do thiếu kế hoạch vốn (cả cấp phát và vay lại). Năm 2024, một số địa phương lập kế hoạch vốn không sát với thực tế, đặc biệt với các dự án có năm 2024 là năm giải ngân cuối cùng dẫn đến việc thiếu hoặc không có kế hoạch vốn để giải ngân.

Theo ông Trần Mạnh Trường, Phó Trưởng phòng Tài chính-đầu tư, Sở Tài chính TP Hà Nội, năm 2024, 06 dự án ODA của TP Hà Nội được giao kế hoạch vốn ODA là 3.895,59 tỷ đồng. TP Hà Nội đã hoàn thành việc nhập TABMIS toàn bộ kế hoạch giao năm 2024 cho các dự án theo quy định. Trong quá trình triển khai các dự án ODA, TP Hà Nội gặp một số vướng mắc. UBND TP đã tích cực chỉ đạo các chủ đầu tư tháo gỡ khó khăn, kịp thời báo cáo Chính phủ và các Bộ, ngành để giải quyết.

Ông Bùi Việt Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư (Bộ Tài chính) cho rằng, việc giải ngân vốn ODA, đặc biệt là vốn chính quyền địa phương vay lại rất thấp. Qua theo dõi cho thấy, giữa việc đăng ký kế hoạch vốn với thực tế giải ngân của nhiều địa phương chỉ tương ứng khoảng 50% kế hoạch đăng ký. Việc giải ngân chậm khiến Bộ Tài chính khó giải trình với các cơ quan của Quốc hội. Do đó, đề nghị các địa phương thúc đẩy việc giải ngân vốn ODA nước ngoài đảm bảo mục tiêu được giao. Đồng thời, đề nghị khi xây dựng dự toán phải bám sát mục tiêu tiến độ giải ngân, tránh tình trạng đăng ký nhưng không thực hiện được, gây ảnh hưởng đến nguồn vốn vay cho địa phương giải ngân được.

Bà Lương Thị Quế Anh, Phó Trưởng phòng, Vụ Kinh tế đối ngoại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phát biểu tại Hội nghị

Cũng tại Hội nghị, đại diện các địa phương đã chia sẻ về tình hình giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài cũng như những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện tại địa phương. Đại diện Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã trực tiếp giải đáp, làm rõ những đề xuất, kiến nghị thuộc thẩm quyền. Đối với những vấn đề nằm ngoài thẩm quyền, Bộ Tài chính sẽ tiếp thu, tổng hợp, báo cáo Chính phủ và có kiến nghị cần thiết để đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA cũng như nâng cao trách nhiệm của các đơn vị về nội dung này.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp

Để phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân cao đối với nguồn vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài được Thủ tướng Chính phủ giao năm 2024, Bộ Tài chính cho rằng cần thực hiện đồng bộ các giải pháp.

Trong đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần hỗ trợ các địa phương đẩy nhanh tiến độ, thủ tục trong việc gia hạn thời gian bố trí vốn để tránh làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân của dự án. Đồng thời, hướng dẫn rõ ràng hơn cho các địa phương về thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh dự án đối với các dự án Ô (được hiểu là dự án do một cơ quan giữ vai trò chủ quản, điều phối chung, các cơ quan chủ quản khác tham gia thành phần quản lý, thực hiện, thụ hưởng các dự án thành phần thuộc dự án đó).

Các địa phương và Ban quản lý dự án cần tiến hành rà soát, đánh giá chi tiết, cụ thể về khả năng giải ngân của từng dự án, đặc biệt lưu ý các dự án có năm lập kế hoạch là năm giải ngân cuối cùng để đảm bảo đủ vốn cho các dự án, tránh việc phải gia hạn giải ngân hay thời gian thực hiện, phát sinh nhiều thủ tục hành chính.

Đối với các trường hợp không có khả năng hoàn thành khối lượng dự án theo tiến độ đặt ra, phải cắt giảm, chuyển giao kế hoạch vốn đã được giao, cần có văn bản đề xuất cắt, giảm, điều chuyển gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính trước 30/6/2024 để phối hợp thực hiện.

Đối với chương trình/dự án cần điều chỉnh chủ trương đầu tư, các địa phương cần báo cáo và phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương điều chỉnh đầu tư, trên cơ sở phê duyệt/quyết định của Thủ tướng Chính phủ về điều chỉnh chủ trương đầu tư, các địa phương phối hợp với Bộ Tài chính để điều chỉnh thời hạn giải ngân, điều chỉnh phân bổ vốn theo các hiệp định vay đã ký (nếu có).

Toàn cảnh Hội nghị tại điểm cầu Bộ Tài chính

Đối với các dự án có vướng mắc trong công tác chuẩn bị đầu tư và triển khai dự án, các địa phương, Ban quản lý dự án có trách nhiệm khẩn trương hoàn tất các thủ tục về đầu tư, xây dựng, về di dân tái định cư, giải phóng mặt bằng để triển khai thực hiện dự án; hoàn thiện các thiết kế kỹ thuật, giải quyết các khó khăn vướng mắc trong việc đấu thầu hợp đồng; sớm xử lý các vướng mắc phát sinh trong từng khâu thực hiện dự án.

Các Ban quản lý dự án trung ương của các dự án Ô do các Bộ ngành làm cơ quan chủ quản cần có hướng dẫn, tập huấn về nghiệp vụ, năng lực cho các ban quản lý dự án địa phương để dự án được triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Về phía Bộ Tài chính, Bộ Tài chính sẽ đảm bảo thời gian xử lý đơn rút vốn đúng quy định. Tổ chức các đoàn trực tiếp làm việc, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về đầu tư công, trong đó tập trung các dự án lớn, các địa phương được giao nhiều kế hoạch vốn. Đồng thời, sẽ tiếp tục trao đổi với các nhà tài trợ nhằm tháo gỡ các vướng mắc về phía nhà tài trợ như rút ngắn thời gian và đơn giản hóa thủ tục cho ý kiến không phản đối.