Theo công văn số 991/TTg-ĐMDN ngày 10/7/2017 của Thủ tướng Chính phủ thì giai đoạn 2017 – 2020 cổ phần hóa 127 doanh nghiệp. Ngày 15/8/2019, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg về việc phê duyệt Danh mục doanh nghiệp cổ phần hóa đến hết năm 2020 để đẩy nhanh công tác cổ phần hóa trong thời gian tới, trong đó nêu cụ thể danh sách và tỷ lệ cổ phần nhà nước nắm giữ đối với 93 doanh nghiệp nhà nước thực hiện cổ phần hóa đến hết năm 2020 (bổ sung 01 doanh nghiệp là Công ty TNHH MTV Công trình đô thị Mỹ Tho vào danh sách phải cổ phần hóa). Như vậy, kế hoạch cổ phần hóa giai đoạn 2017 – 2020 là 128 doanh nghiệp.

Ông Đặng Quyết Tiến – Cục trưởng Cục Tài chính Doanh nghiệp

Báo cáo của Bộ Tài chính cho biết, trong tháng 8 cổ phần hóa được 01 đơn vị thuộc danh mục doanh nghiệp cổ phần hóa ban hành kèm theo Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg. Trong 08 tháng đầu năm 2019 có 09 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa, tuy nhiên trong đó chỉ có 03 doanh nghiệp thuộc danh mục các doanh nghiệp cổ phần hóa theo công văn số 991/TTg-ĐMDN (02 DN) và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg (01 DN). 9 doanh nghiệp này là: Công ty TNHH Cà phê Thắng Lợi – Đăk Lăk; Trung tâm dạy nghề giao thông vận tải Hải Dương; Công ty TNHH MTV In và phát hành biểu mẫu thống kê, (SCIC); Ban Quản lý và Điều hành bến xa bến tàu Hậu Giang; Công ty TNHH MTV Môi trường và Công trình đô thị Hưng Yên; Công ty Môi trường đô thị Cà Mau; Công ty TNHH MTV Sách và TBTH tỉnh Đăk Nông; Công ty Quản lý Cầu đường Đà Nẵng; Công ty Quản lý vận hành điện chiếu sáng công cộng Đà Nẵng.

Lũy kế đến tháng 8/2019, đã có 36/128 doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc danh mục phải cổ phần hóa theo công văn số 991/TTg-ĐMDN (35 DN) và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg (01 DN). Từ nay đến hết năm 2020 còn phải cổ phần hóa 92 doanh nghiệp. Như vậy, tiến độ cổ phần hóa các doanh nghiệp còn chậm (28%), không đạt được kế hoạch đề ra.

Tình hình thoái vốn theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cũng không khả quan hơn khi mới có 90 đơn vị thuộc Quyết định số 1232/QĐ-TTg ngày 17/8/2017 của Thủ tướng Chính phủ với giá trị 4.574 tỷ đồng, thu về 8.807 tỷ đồng. Theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg ngày 17/8/2017 của Thủ tướng Chính phủ thì giai đoạn 2017 – 2020 phải thực hiện thoái khoảng 60.000 tỷ đồng vốn nhà nước tại các doanh nghiệp, trong đó năm 2017 thực hiện thoái vốn tại 135 doanh nghiệp; Năm 2018 thực hiện thoái vốn tại 181 doanh nghiệp; Năm 2019 thực hiện thoái vốn tại 62 doanh nghiệp; Năm 2020 thực hiện thoái vốn tại 28 doanh nghiệp. Tổng số thoái vốn 08 tháng đầu năm được 2.432 tỷ đồng, thu về 4.653 tỷ đồng. Lũy kế tổng số thoái vốn từ năm 2016 – tháng 8/2019 đã thoái 24.496 tỷ đồng, thu về 170.609 tỷ đồng.

Nguyên nhân khiến cho tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn còn chậm là do quá trình cổ phần hóa DNNN cần có nhiều thời gian để xử lý vướng mắc về tài chính, đất đai, lao động trong giai đoạn trước cổ phần hóa làm kéo dài thời gian thực hiện cổ phần hóa. Đặc biệt là vấn đề xác lập hồ sơ pháp lý đất đai do Ủy ban nhân dân địa phương thực hiện chậm, kéo dài thời gian hơn so với quy định dẫn đến các doanh nghiệp phải điều chỉnh tiến độ cổ phần hóa. Tỷ lệ vốn nhà nước trong phương án cổ phần hóa DNNN còn cao dẫn đến giảm sức hút đối với các nhà đầu tư mua cổ phần, ảnh hưởng đến thành công của việc cổ phần hóa. Việc chậm quyết toán bàn giao sang công ty cổ phần của các doanh nghiệp cổ phần hóa đã chuyển sang hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần, làm ảnh hưởng đến công tác bàn giao và thu nộp các khoản về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp. Việc bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước về SCIC còn chậm, chưa đảm bảo kế hoạch theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Nhiều doanh nghiệp chậm đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán làm ảnh hưởng đến tính công khai, minh bạch của thị trường, chậm đổi mới công tác quản trị doanh nghiệp sau cổ phần theo thông lệ và chuẩn mực của các doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán, cũng như hạn chế công tác giám sát của toàn xã hội đối với hoạt động của các doanh nghiệp này.

Các giải pháp đẩy nhanh tiến độ

Trước thực trạng trên, trong Hội nghị giao ban của Ban Chỉ đạo triển khai nhiệm vụ trong thời gian tới tại Văn phòng Chính phủ vào tháng 7, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về Đổi mới và phát triển doanh nghiệp vừa qua đã yêu cầu phải đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa với yêu cầu cần phải nhanh và đúng pháp luật. Các Bộ ngành địa phương cần tiếp tục rà soát toàn diện các văn bản pháp luật để tháo gỡ vướng mắc khó khăn trong công tác cổ phần hóa, thoái vốn, đảm bảo công khai, minh bạch, rõ ràng và khả thi.

Để đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, theo ông Đặng Quyết Tiến – Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp cho rằng, các văn bản pháp quy đã có đủ, vấn đề quan trọng là phương pháp tổ chức thực hiện, cần xác định tốt giá trị doanh nghiệp. Tới đây các cơ quan đại diện sở hữu, các Bộ, ngành cần phối hợp chặt chẽ với các UBND các tỉnh thành để chúng ta kịp thời tháo gỡ những khó khăn cho các doanh nghiệp để đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa. Thứ hai là chuẩn bị tốt các khâu xác định giá trị doanh nghiệp thì mới đảm bảo được tiến độ cổ phần hóa từ nay đến 2020. Đặc biệt, các doanh nghiệp nhà nước thuộc diện cổ phần hóa cần khẩn trương rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý, sử dụng để lập phương án sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai trình Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có ý kiến về phương án và giá đất để cấp có thẩm quyền phê duyệt trước khi tổ chức xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa theo đúng quy định tại Nghị định số 167/2017/NĐ-CP ngày 31/12/2017 và Nghị định số 126/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2017.