Năm 2018 là năm bản lề thực hiện Nghị quyết Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2015 - 2020; năm thứ nhất thực hiện Kế hoạch tài chính ngân sách Nhà nước 03 năm 2018-2020; bên cạnh những thuận lợi vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức mà chúng ta phải đối mặt: Những hạn chế nội tại của nền kinh tế; ảnh hưởng của sự cố môi trường biển ở 4 tỉnh Miền Trung; tình hình an ninh trật tự tiếp tục diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ gây mất ổn định; thời tiết diễn biến bất thường, phức tạp; các cơn lũ, bão trong năm 2017 đã để lại nhiều hậu quả nặng nề … Trên cơ sở nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2018 theo Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 01/01/2018 của Chính phủ; ngay từ đầu năm, Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo kịp thời các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội một cách toàn diện, đồng bộ trên tất cả các lĩnh vực; cùng với sự vào cuộc nghiêm túc, quyết liệt của các cấp, ngành, địa phương bằng các chương trình hành động cụ thể, nên tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh nhà trong 6 tháng đầu năm 2018 đã tiếp tục có chuyển biến tích cực, tăng trưởng vượt bậc, đã có nhiều điểm sáng và tạo được sức lan tỏa mạnh mẽ; trong đó, tình hình thực hiện thu, chi ngân sách 6 tháng đầu năm đã đạt được một số kết quả cụ thể như sau:

I. Tình hình thực hiện thu, chi ngân sách 6 tháng đầu năm 2018

(Số liệu chi tiết tại các Phụ lục số 01 và 02 đính kèm)

1. Về thu ngân sách

1.1. Tình hình thu ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm 2018

a) Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn 6 tháng đầu năm 2018 (Bao gồm thu nội địa và thu từ hoạt động XNK) 5.949 tỷ đồng, đạt 63% dự toán HĐND tỉnh giao, 70% dự toán Bộ Tài chính giao và bằng 157% so cùng kỳ năm 2017; trong đó:

- Thu ngân sách nội địa trên địa bàn 3.099 tỷ đồng, đạt 52% dự toán tỉnh giao, 57% so với dự toán Bộ Tài chính giao và bằng 119% so với cùng kỳ (Bao gồm: Cục Thuế thu 1.910 tỷ đồng, đạt 54,1% dự toán; Khối huyện, xã thu 1.189 tỷ đồng, đạt 48,1% dự toán). Nếu loại trừ tiền sử dụng đất (612 tỷ đồng) thì thu nội địa 2.487 tỷ đồng, đạt 51,8% dự toán tỉnh và 55,2% dự toán Bộ Tài chính giao đầu năm.

Nhìn chung, thu ngân sách nội địa 6 tháng đầu năm 2018 vượt so với dự toán HĐND tỉnh giao; trong đó, một số chỉ tiêu giao thu lớn có tiến độ thực hiện đạt dự toán giao như: Thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài: 764/1.180 tỷ đồng = 65%; Thu cấp quyền sử dụng đất: 612/1.200 tỷ đồng = 51%; Thu phí và lệ phí: 69/113 tỷ đồng = 61%; Lệ phí trước bạ: 144/275 tỷ đồng = 52%. Bên cạnh đó một số chỉ tiêu tiến độ thực hiện còn thấp so với dự toán giao như: Thu từ DNNN: 586/1.324 tỷ đồng = 44%; Thu công thương nghiệp và dịch vụ ngoài quốc doanh: 343/750 tỷ đồng = 46%; Tiền thuê đất, mặt nước: 51/114 tỷ đồng = 45%; Thu xổ số kiến thiết: 5/13 tỷ đồng =38%; Cấp quyền khai thác khoáng sản: 5/45,8 tỷ đồng = 11%.

Đối với cấp huyện, số thu ngân sách nội địa trong 6 tháng đầu năm đạt 48% dự toán HĐND tỉnh giao; một số khoản thu đạt khá so với dự toán HĐND tỉnh giao như: Thu từ DN có vốn đầu tư nước ngoài đạt 73%; Lệ phí trước bạ đạt 52%; Phí, lệ phí đạt 57%; Thu khác ngân sách đạt 82%; Thu tại xã, các khoản thu từ quỹ đất công ích và thu hoa lợi công sản khác đạt 58%. Một số địa phương có số thu nội địa (không bao gồm tiền sử dụng đất) đạt khá so với mặt bằng chung là: Huyện Kỳ Anh 58%, Thành phố Hà Tĩnh 54%, huyện Nghi Xuân 53%, huyện Can Lộc 59%; huyện Hương Sơn 59%; một số địa phương có số thu đạt thấp là: Thị xã Kỳ Anh 33%, huyện Vũ Quang 41%, huyện Cẩm Xuyên 44%.

- Thu thuế XNK, thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt hàng nhập khẩu 2.850 tỷ đồng, đạt 84% dự toán HĐND tỉnh giao, 92% dự toán Bộ Tài chính giao và bằng 246% so với cùng kỳ năm trước.

b) Thu bổ sung từ ngân sách Trung ương 6 tháng đầu năm 2018: 4.344 tỷ đồng, đạt 50% dự toán; trong đó bổ sung cân đối 3.000 tỷ đồng, đạt 52% dự toán, bổ sung có mục tiêu 1.344 tỷ đồng, đạt 44% dự toán, chủ yếu là thực hiện một số chế độ, chính sách khôi phục, phát triển sản xuất, đảm bảo an sinh xã hội như: Hỗ trợ chi phí học tập và miễn giảm học phí; hỗ trợ kinh phí ăn trưa cho trẻ từ 3-5 tuổi; kinh phí mua thẻ bảo hiểm y tế cho các đối tượng trên địa bàn; hỗ trợ kinh phí từ trồng lúa sang trồng ngô; kinh phí nâng cấp đô thị; hỗ trợ kinh phí thực hiện đề án tăng cường công tác quản lý khai thác gỗ rừng tự nhiên; kinh phí thực hiện nhu cầu và nguồn thực hiện cải cách tiền lương và một số chế độ phụ cấp, trợ cấp ... Đây là nguồn thu chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu nguồn thu của tỉnh; Bộ Tài chính đã chuyển nguồn bổ sung và nguồn tạm ứng cho tỉnh cơ bản kịp thời để thực hiện các nhiệm vụ trên địa bàn.

2. Về chi ngân sách

2.1. Thực hiện nhiệm vụ chi ngân sách 6 tháng đầu năm 2018

Tổng chi ngân sách địa phương 6 tháng đầu năm 2018: 6.420 tỷ đồng, đạt 43% dự toán HĐND tỉnh; các nhiệm vụ chi ngân sách được đảm bảo theo dự toán được giao và tiến độ triển khai thực hiện của các chủ đầu tư, đơn vị sử dụng ngân sách, xử lý kịp thời các nhiệm vụ phát sinh để khắc phục hậu quả thiên tai, khôi phục sản xuất, đảm bảo quốc phòng, an ninh và các chính sách an sinh xã hội; trong đó:

- Chi đầu tư phát triển đạt 2.179 tỷ đồng, bằng 63% dự toán đầu năm; nếu loại trừ các nguồn vốn từ năm trước chuyển sang, vốn bổ sung trong năm và vốn ứng trước thì tỷ lệ giải ngân những tháng đầu năm đạt 56% dự toán.

- Các nhiệm vụ chi thường xuyên đạt 3.741 tỷ đồng, bằng 40% dự toán; mặc dù tỷ lệ chi thường xuyên đạt thấp nhưng các nhiệm vụ chi cho bộ máy quản lý hành chính, nhà nước, đảng đoàn thể, chi cho con người, chi an ninh, quốc phòng cơ bản đáp ứng kịp thời.

- Chi thực hiện chính sách nông nghiệp, nông thôn và xây dựng nông thôn mới đạt 72,5 tỷ đồng, bằng 33% dự toán HĐND tỉnh giao.

- Chi từ nguồn dự phòng ngân sách đạt 30 tỷ đồng, bằng 12% dự toán, chủ yếu xử lý các nhiệm vụ đột xuất như: Phòng chống khắc phục hậu quả thiên tai, phòng chống khắc phục dịch bệnh; ngoài ra bố trí thực hiện các nhiệm vụ đột xuất về an ninh, quốc phòng, nhiệm vụ biên giới, an sinh xã hội và nhiệm vụ đột xuất khác theo chủ trương của các cấp ủy, chính quyền địa phương.

- Các khoản chi khác theo dự toán về cơ bản đảm bảo giải ngân theo tiến độ thực hiện và khả năng ngân sách.

Trên cơ sở tiến độ thu ngân sách thực tế, với các giải pháp điều hành linh hoạt, hợp lý nên chi ngân sách địa phương cơ bản thực hiện đúng tiến độ theo dự toán đầu năm. Một số nhiệm vụ, mục tiêu của tỉnh được quan tâm giải ngân kịp thời, chủ động cân đối xử lý nguồn kịp thời cho các cấp, các ngành, đơn vị thực hiện. Đảm bảo đủ nguồn vốn cho chi đầu tư phát triển, chi các hoạt động hành chính, sự nghiệp cấp tỉnh, các chính sách phát triển, an sinh xã hội, an ninh - quốc phòng và cố gắng, kịp thời đáp ứng nguồn thực hiện các nhiệm vụ đột xuất cấp bách, các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Điều hành quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản được chú trọng; trên cơ sở kế hoạch vốn được giao, đã đảm bảo kịp thời nguồn vốn để giải ngân, đẩy nhanh tiến độ các dự án. Tiếp tục thực hiện rà soát, tạo nguồn để bổ sung hỗ trợ vốn đầu tư cho các dự án thuộc địa bàn khó khăn cần tiếp tục đẩy nhanh tiến độ, một số dự án cấp bách khắc phục hậu quả và phòng chống thiên tai cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thành trong năm 2018, trả nợ quyết toán một số công trình, dự án có số nợ đọng đã lâu chưa có nguồn kinh phí chi trả.

3. Một số khó khăn, tồn tại

- Nhìn chung tiến độ thu ngân sách nội địa 6 tháng đầu năm 2018 cơ bản đạt theo chỉ tiêu HĐND tỉnh giao; tuy vậy, trong tổng thu ngân sách, đã bao gồm số tiền phát sinh ngoài dự toán giao sau khi cơ quan Thuế thực hiện rà soát thu từ thuế doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được thực hiện vào thời điểm cuối tháng 6 năm 2018 nên khả năng cân đối ngân sách trong những tháng đầu năm để đảm bảo các nhiệm vụ chi theo dự toán còn khó khăn; trong khi đó việc huy động ngân sách từ các nguồn khác còn hạn hẹp nên nhiệm vụ điều hành ngân sách gặp khá nhiều áp lực, đặc biệt là cân đối nguồn lực để thực hiện các chính sách đã ban hành và các nhiệm vụ đột xuất phát sinh đang khá lớn, thực sự cần thiết và cấp bách.

- Việc cân đối ngân sách để thực hiện bố trí nguồn vốn đối ứng các dự án để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các chính sách mới dự kiến ban hành trong năm đang gặp một số khó khăn vì dự toán đã phân bổ từ đầu năm.

- Nhu cầu về vốn để thanh toán khối lượng hoàn thành của các công trình, dự án đã triển khai và tiếp tục đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án cấp bách, phòng chống lụt bão ... rất lớn nhưng trong điều kiện ngân sách khó khăn mới chỉ đáp ứng được một phần.

II. Mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp 6 tháng cuối năm 2018

1. Mục tiêu: Phấn đấu hoàn thành dự toán thu ngân sách HĐND tỉnh giao, chú trọng đẩy mạnh tiến độ thu hàng tháng, hàng quý; triệt để tiết kiệm chi, điều hành ngân sách hợp lý, linh hoạt, đảm bảo cơ bản các nhiệm vụ chi được giao, đáp ứng các nhiệm vụ đột xuất, cấp bách phát sinh, đảm bảo tuyệt đối an toàn ngân sách địa phương trong mọi tình huống, góp phần thực hiện tốt mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

2. Nhiệm vụ, giải pháp

2.1. Về thu ngân sách: Nhiệm vụ thu còn lại 6 tháng cuối năm vẫn còn khá lớn; số thu nội địa từ thuế, phí, thu khác ngân sách còn lại phải thu 6 tháng cuối năm theo kế hoạch là 2.901 tỷ đồng (48% dự toán tỉnh giao), trong đó nguồn thu tiền sử dụng đất 588 tỷ đồng. Để phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu thu ngân sách năm 2018, Ngành Thuế và các Đoàn Chỉ đạo, kiểm tra, giám sát thu ngân sách của tỉnh phải tập trung quyết liệt, tăng cường phối hợp cấp ủy, chính quyền các cấp triển khai có hiệu quả một số giải pháp sau:

- Tăng cường chỉ đạo công tác thu ngân sách nhà nước trên địa bàn; rà soát, nắm rõ kế hoạch, tiến độ, nhiệm vụ cụ thể của các đối tượng tham gia nộp ngân sách; phân tích làm rõ nguyên nhân từng sắc thuế, từng lĩnh vực còn đạt thấp để có biện pháp khắc phục; thực hiện thu đúng, thu đủ, thu kịp thời các khoản thuế, phí, lệ phí, thu khác vào ngân sách nhà nước; theo dõi chặt chẽ, kịp thời và tổ chức thu triệt để đối với các nguồn thu mới.

- Trên cơ sở chỉ tiêu giao thu, hàng quý, hàng tháng đề ra giải pháp để triển khai thực hiện thu ngân sách nhà nước đảm bảo tiến độ, tổng mức, cơ cấu nguồn thu theo quy định, đảm bảo nguồn cân đối các nhiệm vụ chi ngân sách theo dự toán đầu năm.

- Tăng cường làm việc với các Bộ, ngành Trung ương để huy động các nguồn vốn hợp pháp để góp phần tăng thu ngân sách.

- Tăng cường giám sát kê khai thuế, triển khai công tác kiểm tra, thanh tra thuế tại các doanh nghiệp đảm bảo hoàn thành kế hoạch; phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp kê khai không đúng, gian lận thuế, trốn thuế. Tập trung thu đạt cao nhất số nợ cũ chuyển sang năm 2018, hạn chế tối đa nợ mới phát sinh. Triển khai đồng bộ các biện pháp thu hồi nợ đọng thuế, áp dụng các biện pháp thu nợ có hiệu quả để giảm thiểu nợ thuế ở mức thấp nhất. Có biện pháp xử lý nghiêm đối với những trường hợp nợ đọng thuế lớn, chây ỳ nộp thuế, trốn thuế.

- Tiếp tục thực hiện tốt công tác cải cách hành chính; hướng dẫn, tư vấn người nộp thuế thực hiện tốt chính sách thuế. Công khai, minh bạch các thủ tục hành chính, chính sách thuế; công khai bộ thuế, mức thu, công tác quản lý, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế trong sản xuất kinh doanh và thực hiện chính sách thuế. Tiếp tục động viên, khuyến khích doanh nghiệp khai thuế qua mạng Internet, nộp thuế điện tử.

2.2. Về chi ngân sách

Nhiệm vụ chi trong dự toán, các nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia, nguồn vốn thực hiện các đề án, chính sách phát triển kinh tế, an sinh xã hội được bố trí từ ngân sách trung ương và một số nguồn vốn thuộc ngân sách tỉnh còn lại 6 tháng cuối năm là khá lớn (8.490 tỷ đồng, bằng 57% dự toán); các cấp, các ngành và địa phương cần tập trung thực hiện tốt các giải pháp sau:

- Điều hành, quản lý chi ngân sách đảm bảo dự toán giao đầu năm, chặt chẽ, đúng chế độ quy định; giải ngân vốn trong phạm vi kế hoạch; hạn chế tối đa các khoản chi phát sinh phải bổ sung dự toán; hạn chế việc ứng trước dự toán, các trường hợp ứng thực hiện theo đúng quy định của Luật Ngân sách Nhà nước.

- Chủ động sắp xếp chi thường xuyên, ưu tiên các nhiệm vụ quan trọng, bảo đảm nguồn lực thực hiện các chính sách an sinh xã hội và điều chỉnh tiền lương, không để xảy ra tình trạng nợ lương cán bộ, công chức, viên chức, các khoản chi cho con người và chính sách đảm bảo xã hội theo chế độ; giảm mạnh kinh phí tổ chức hội nghị, hội thảo, khánh tiết; đi nghiên cứu, khảo sát ở nước ngoài; bố trí kinh phí mua sắm trang thiết bị chặt chẽ, đúng quy định; đẩy mạnh việc thực hiện khoán sử dụng xe công; tập trung dành nguồn kinh phí thực hiện các nhiệm vụ đột xuất, phòng chống khắc phục thiên tai, dịch bệnh, đảm bảo an sinh xã hội, góp phần trả nợ đầu tư xây dựng cơ bản và các nhiệm vụ cấp bách khác trong 6 tháng cuối năm.

- Chỉ đạo, quán triệt nguyên tắc chỉ ban hành chính sách làm tăng chi ngân sách khi thật sự cần thiết và có nguồn đảm bảo. Thực hiện tiết kiệm các khoản chi ngân sách, huy động, lồng ghép các nguồn vốn ngân sách khác để bổ sung nguồn lực đảm bảo thực hiện các cơ chế chính sách của tỉnh đã bố trí trong dự toán năm 2018; đồng thời thực hiện nguyên tắc giải ngân theo khối lượng thực hiện và tiến độ thu thực tế (kể cả các khoản chi có tính chất đầu tư); các cấp ngân sách huyện, xã phải chủ động bố trí kinh phí trong dự toán ngân sách đầu năm để triển khai thực hiện các nhiệm vụ, đề án, chính sách được cấp có thẩm quyền ban hành (phần ngân sách cấp mình phải đảm bảo).

- Đối với các nhiệm vụ chi từ nguồn thu tiền sử dụng đất, thu xổ số kiến thiết, điều hành trên cơ sở tiến độ thu thực tế; trường hợp dự kiến giảm thu so với dự toán, đồng thời ngân sách địa phương không thể bù đắp từ các khoản tăng thu khác thì phải chủ động rà soát, cắt giảm hoặc giãn tiến độ thực hiện các công trình, dự án được bố trí từ nguồn thu này.

- Chỉ đạo thực hiện cắt giảm những khoản chi thường xuyên đã được giao trong dự toán đầu năm, nhưng đến ngày 30 tháng 6 năm 2018 chưa phân bổ, trừ trường hợp đặc biệt được cấp có thẩm quyền quyết định.

- Tiếp tục thực hiện cơ chế tạo nguồn tiền lương trong năm 2018 theo đúng quy định; sau khi cân đối nguồn để thực hiện cải cách tiền lương, các địa phương chủ động sử dụng nguồn còn dư của mình để thực hiện các chính sách, chế độ an sinh xã hội do cấp trên ban hành (giảm tương ứng phần ngân sách cấp trên phải hỗ trợ theo chế độ), ngân sách cấp trên bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương phần nhu cầu kinh phí còn thiếu theo quy định.

- Tập trung chỉ đạo thực hiện vay theo hạn mức của Trung ương để bố trí trả nợ vay đến hạn; vay nợ trong hạn mức được giao; nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay; quản lý chặt chẽ, đảm bảo an toàn quỹ ngân sách địa phương; siết chặt kỷ cương trong công tác quản lý nợ công.

- Theo dõi sát tình hình thu ngân sách trên địa bàn trong tháng 7, 8, 9; trường hợp số thu ngân sách được hưởng theo phân cấp của các cấp ngân sách không đạt dự toán, UBND các cấp xây dựng phương án điều chỉnh giảm chi tương ứng, tập trung cắt giảm hoặc giãn, hoãn những nhiệm vụ chi chưa thật sự cần thiết báo cáo Thường trực HĐND cùng cấp xem xét, quyết định theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước để đảm bảo cân đối an toàn ngân sách địa phương.

- Tiếp tục có các giải pháp đồng bộ, hiệu quả để đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn đã bố trí để thực hiện các cơ chế chính sách của tỉnh, nguồn vốn thực hiện các chương trình, dự án đã được phân bổ từ đầu năm. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá tiến độ thực hiện các dự án, công trình; thực hiện điều chuyển vốn kịp thời cho những dự án có tiến độ triển khai nhanh nhưng chưa được bố trí đủ vốn. Chú trọng, tăng cường công tác quyết toán dự án hoàn thành thuộc nguồn vốn ngân sách nhà nước; xử lý nghiêm các vi phạm trong công tác quyết toán dự án hoàn thành.

- Đẩy nhanh việc triển khai thực hiện cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập gắn với lộ trình thực hiện tính giá dịch vụ sự nghiệp công; thực hiện giảm mức hỗ trợ trực tiếp của nhà nước đối với các đơn vị sự nghiệp công lập trên cơ sở mức điều chỉnh giá dịch vụ công, sử dụng nguồn kinh phí giảm chi để tăng chi hỗ trợ người nghèo, đối tượng chính sách tham gia dịch vụ công, tạo nguồn cải cách tiền lương, thực hiện các chương trình, đề án, nhiệm vụ cấp bách, đầu tư và hỗ trợ mua sắm sửa chữa để phát triển, nâng cao chất lượng dịch vụ sự nghiệp công trong từng lĩnh vực.

- Chấp hành nghiêm Luật Ngân sách Nhà nước. Tăng cường công tác kiểm tra việc tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách ở các đơn vị, ngân sách cấp dưới; hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra quản lý tài chính ngân sách trên địa bàn gắn với việc thực hiện chống tham nhũng lãng phí; phát hiện và có biện pháp chấn chỉnh kịp thời các vấn đề còn sai phạm nhằm đưa công tác quản lý tài chính ngân sách ngày càng công khai, minh bạch, hiệu quả cao./.