Cùng tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo các Ủy ban của Quốc hội và các Đoàn đại biểu Quốc hội; đại diện các Bộ, ban, ngành TW; các chuyên gia, nhà khoa học; các tổ chức có liên quan và Lãnh đạo tỉnh Ninh Bình.

Tiếp thu ý kiến về Nghị quyết xóa nợ thuế

Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết: Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 vừa được Quốc hội thông qua có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2020, trong đó đã có quy định khoanh tiền thuế nợ, xóa nợ tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp. Các quy định này được áp dụng cho đối tượng nợ thuế phát sinh từ ngày 01/7/2020 trở đi, không áp dụng đối với các trường hợp nợ thuế phát sinh trước ngày 01/7/2020.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng phát biểu khai mạc Hội thảo

Ngày 13/08/2019, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 59/NQ-CP về phiên họp thường kỳ Chính phủ tháng 07/2019, trong đó Chính phủ đã giao Bộ trưởng Bộ Tư pháp thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ báo cáo Quốc hội về việc bổ sung dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về xử lý tiền thuế nợ đối với người nộp thuế (NNT) không còn khả năng nộp ngân sách nhà nước (NSNN) vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019 của Quốc hội theo trình tự thủ tục rút gọn theo đúng kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại văn bản số 2667/TB-TTKQH ngày 19/3/2019.

“Trong những năm qua Quốc hội đã sửa đổi, bổ sung và ban hành các Luật về thuế và Luật quản lý thuế, tuy nhiên vẫn chưa có quy định cụ thể để xử lý, giải quyết có hiệu quả nợ đọng thuế không có khả năng thu hồi được trong thời gian qua”, Bộ trưởng nói.

Trên thực tế, hàng năm bên cạnh việc có nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đăng ký thành lập mới, khởi nghiệp tham gia sản xuất kinh doanh thì cũng có nhiều doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự, mất khả năng thanh toán, phá sản, giải thể, chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh, rời bỏ thị trường nhưng chưa được xử lý tiền nợ thuế do không đảm bảo các điều kiện theo quy định của Luật Quản lý thuế.

Dù hiện nay, Bộ Tài chính đã tổ chức bộ phận quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế từ Trung ương đến địa phương; cơ quan quản lý thuế đã triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp thu hồi nợ đọng thuế. Số thu hồi nợ đọng tăng dần qua các năm, năm sau luôn cao hơn năm trước, bình quân từ 2015-2018 thu đạt 80% số nợ có khả năng thu hồi, tốc độ tăng bình quân 14,4%/năm. Tỷ trọng tổng nợ trên tổng thu nội địa đã giảm mạnh: từ 12,2% năm 2014, đến năm 2017 giảm xuống ở mức 7,6% và tính đến cuối năm 2018 giảm xuống chỉ còn 6,7%.

Tuy nhiên, tình hình nợ đọng thuế vẫn còn cao, tổng số tiền thuế nợ tính đến ngày 31/12/2018 là 81.618 tỷ đồng, tăng 4% so với thời điểm 31/12/2017, trong đó tiền thuế nợ không có khả năng thu ngân sách là 41.387 tỷ đồng, chiếm 50,7% tổng số tiền thuế nợ.

Từ tình hình trên, để giải quyết nợ đọng thuế không còn khả năng nộp ngân sách, Chính phủ thấy cần thiết phải xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về xử lý tiền thuế nợ của người nộp thuế không còn khả năng nộp NSNN.

Ông Nguyễn Hữu Quang – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách cho rằng, mục tiêu của của Quốc hội ban hành nghị quyết về xóa nợ thuế nhằm thể chế hóa chủ trương quan điểm của Quốc hội, Chính phủ đối với pháp luật về quản lý thuế nói chung và pháp luật quản lý nợ thuế nói riêng

Ông Nguyễn Hữu Quang – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính cho biết thêm: Mục tiêu của của Quốc hội ban hành Nghị quyết về xóa nợ thuế nhằm thể chế hóa chủ trương quan điểm của Quốc hội, Chính phủ đối với pháp luật về quản lý thuế nói chung và pháp luật quản lý nợ thuế nói riêng, xử lý tiền chậm nộp, tiền phạt chậm nộp nhằm tháo gỡ khó khăn về tài chính cho những doanh nghiệp có phát sinh nợ thuế do gặp nguyên nhân bất khả kháng; xóa nợ đối với khoản nợ thuế, tiền phạt, tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp tồn tại lâu năm không có khả năng thu hồi ngân sách do NNT đã phá sản nhưng không thực hiện thủ tục phá sản theo quy định của pháp luật; NNT ngừng kinh doanh và cơ quan thuế xác minh những trường hợp này không còn khả năng nộp ngân sách, nên việc xóa nợ là cần thiết.

“Tuy nhiên, đây là chính sách lớn, nhiều nội dung nằm ngoài quy định của Luật Quản lý thuế hiện hành và dự kiến số tiền xóa nợ theo tiêu chí trong Tờ trình của Chính phủ là rất lớn, có thể tác động đến số thu NSNN, liên quan đến ý thức tuân thủ pháp luật về thuế cũng như đảm bảo sự công bằng giữa NNT. Do đó, cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo mong nhận được đóng góp ý kiến để tiếp tục hoàn thiện dự thảo nghị quyết trình Quốc hội xem xét, thông qua, đảm bảo công bằng, minh bạch, không làm thất thu NSNN”, ông Quang nói về mục đích tổ chức Hội thảo.

Lợi ích kép cho doanh nghiệp, NNT và cơ quan thuế

Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về xử lý tiền thuế nợ đối với NNT không còn khả năng nộp NSNN đã được Ủy ban thường vụ Quốc hội thảo luận, cho ý kiến tại phiên họp thứ 32 ngày 13/3/2019. Ủy ban thường vụ Quốc hội đã thống nhất về sự cần thiết của việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội về xử lý tiền thuế nợ không còn khả năng nộp NSNN.

Đồng thời, Ủy ban thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ căn cứ vào các biện pháp xử lý nợ đọng thuế quy định trong Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 Quốc hội đã thông qua và tình hình thực tế, rà soát tổng thể những vấn đề còn vướng mắc trong quản lý nợ đọng thuế cần xử lý để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, bảo đảm việc xóa nợ thuế chặt chẽ, công bằng, công khai và đúng pháp luật, tránh lạm dụng việc xóa nợ thuế để chây ỳ, trốn thuế, cố tình vi phạm quy định về quản lý thuế gây thất thu NSNN; xác định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan.

Toàn cảnh Hội thảo

Giải trình rõ hơn về ý nghĩa và sự cần thiết phải xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về xử lý tiền thuế nợ đối với người nộp thuế không còn khả năng nộp NSNN, ông Nguyễn Thế Mạnh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế nêu rõ 4 lý do chính của việc ban hành Nghị quyết nêu trên.

Thứ nhất, tạo cơ chế pháp lý để xử lý dứt điểm tiền thuế nợ, tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp tồn tại lâu năm không còn khả năng thu của các đối tượng đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự, thực tế đã phá sản, giải thể nhưng chưa thực hiện các thủ tục phá sản, giải thể theo quy định pháp luật, người nộp thuế đã chấm dứt kinh doanh, không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký kinh doanh, địa chỉ liên lạc đã đăng ký với cơ quan quản lý thuế, bị cơ quan quản lý thuế có văn bản đề nghị cơ quan có thẩm quyền hoặc đã bị cơ quan có thẩm quyền thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, nhưng cơ quan quản lý thuế vẫn phải theo dõi, quản lý, gây lãng phí nguồn lực.

Thứ hai, Luật Quản lý thuế năm 2006 đã qua 03 lần bổ sung sửa đổi, tuy nhiên Luật Quản lý thuế hiện hành chưa có quy định pháp luật để xử lý nợ thuế đối với người nộp thuế đã chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh và thực sự không còn khả năng nộp ngân sách nhà nước, nên số tiền thuế nợ, tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp tồn tại dây dưa kéo dài.

Thứ ba, Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 vừa được Quốc hội thông qua có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2020, trong đó đã có quy định để xử lý nợ cho các đối tượng này, cụ thể quy định cho khoanh tiền thuế nợ (tại Điều 83), xóa nợ tiền thuế, tiền phạt, tiền chậm nộp (tại Điều 85), không tính tiền chậm nộp, miễn tiền chậm nộp (tại Điều 59). Các quy định này được áp dụng cho đối tượng nợ thuế phát sinh từ ngày 01/7/2020 trở đi, không cho áp dụng đối với các trường hợp nợ thuế phát sinh trước ngày 01/7/2020.

Thứ tư, xử lý tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp nhằm tháo gỡ khó khăn về tài chính cho những người nộp thuế có phát sinh nợ thuế, bị thiệt hại vật chất do gặp thiên tai, thảm họa, dịch bệnh, hoả hoạn, tai nạn bất ngờ hoặc trường hợp bất khả kháng khác.

Nên thành lập Hội đồng tư vấn xóa nợ thuế?

Thảo luận và cho ý kiến tại Hội thảo, các đại biểu thống nhất cao ý kiến về sự cần thiết cũng như thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết.

Ông Mai Hồng Hải, Tổng giám đốc công ty THHH một thành viên xi măng Hải phòng cho rằng Nghị quyết được ban hành sẽ mang lại lợi ích cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý

Ông Mai Hồng Hải, Tổng giám đốc công ty THHH một thành viên xi măng Hải Phòng cho rằng việc Nhà nước đang tạo mọi điều kiện cho người dân được thành lập doanh nghiệp khiến số lượng doanh nghiệp thành lập mới không ngừng tăng lên, nhưng cùng với đó cũng không ít doanh nghiệp đã bị giải thể, phá sản, ngừng hoạt động...Do đó, việc tồn đọng thuế là việc tất yếu của nền kinh tế thị trường. Vì vậy, việc xây dựng Nghị quyết giúp tháo gỡ vướng mắc không chỉ cho NNT, doanh nghiệp và cả cơ quan quản lý.

Dẫn chứng thực tế từ Tp.Hồ Chí Minh, ông Lê Duy Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế TP.HCM cho rằng, TP HCM số nợ thực từ đất khoảng 1.200 tỷ, từ hoạt động sản xuất kinh doanh là 1.000 tỷ, nhưng tổng số nợ hiện tại lên tới 23.561 tỷ. Đây là số lũy kế nhiều năm. Số nợ này phần lớn xuất phát từ tiền chậm nộp và phạt chậm nộp.

“Hiện nay, Cục Thuế Tp.HCM đang quản lý 233.000 đối tượng không còn địa chỉ kinh doanh, trong đó 67.894 là DN và 165.922 là hộ kinh doanh và cá nhân nộp thuế .Tổng số nợ là 6.639 tỷ, chậm nộp là 2.138 tỷ. Cứ qua 1 năm thì từ con số trên 6.000 tỷ này sẽ phát sinh thêm 10% khoảng 600 tỷ và đây là điều rất khó khăn cho công tác theo dõi, quản lý…Theo dõi đối tượng này tốn rất nhiều nhân, vật lực nhưng lại không thu được khoản nào từ đối tượng này”, ông Minh nói.

Bàn sâu hơn về nội dung Nghị quyết, Đại biểu Trần Quang Chiểu khẳng định: Nghị quyết chỉ xóa nợ đối với tiền chậm nộp, chậm phạt chứ không xóa nợ gốc và hoàn toàn phù hợp với hệ thống pháp luật hiện hành vì Luật Quản lý thuế sửa đổi (Luật 38) không điều chỉnh các khoản nợ trước 1/7/2020.

Bên cạnh đó, xóa nghĩa vụ nộp thuế đối với NNT (tiền danh nghĩa) chứ không xóa tiền nộp trong ngân sách, không gây thiệt hại cho ngân sách “nó khác với tiền nợ xấu, nợ khó đòi của ngân hàng vì tiền ngân hàng là đem tiền thật ra, mất tiền thật”, ông Chiểu giải thích.

Ngoài ra, các đại biểu cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu làm rõ một số nội dung như: Đề nghị làm rõ tiền thuế nợ và không có khả năng thu hồi. Cần làm rõ thế nào là đối tượng không có khả năng thu hồi nợ thuế? Nếu quy định rõ đối tượng không còn khả năng nộp thuế mới đảm bảo tính thống nhất và công bằng.

Đại biểu Trương Anh Tuấn, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định

Đại biểu Trương Anh Tuấn, Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nam Định lo ngại về hồ sơ xem xét khoanh nợ, xóa nợ do ngành Thuế lập và các cơ quan có thẩm quyền ra quyết định. Đây là vấn đề rất quan trọng…..Ở địa phương, những dự án lớn trước khi quyết định phải có thẩm định của những cơ quan có thẩm quyền. Những vấn đề xóa nợ, khoanh nợ là rất lớn, vậy trách nhiệm khi lập hồ sơ thẩm tra, thẩm định như thế nào? thẩm quyền của cơ quan giám sát ra sao cũng cần được làm rõ.

Đại biểu Quốc hội Trần Quang Chiểu, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội cũng góp ý thêm về dự thảo Nghị quyết theo hướng: Luật 38 không thành lập Hội đồng tư vấn xóa nợ thuế, nhưng riêng đối với Nghị quyết này, nên thành lập Hội đồng tư vấn xóa nợ thuế “Vì chúng ta làm một gói với số tiền không nhỏ, do đó, để đảm bảo minh bạch, công khai nên thành lập hội đồng tư vấn và tự giải thể khi nhiệm vụ hoàn thành”, ông Chiểu nói.

Bên cạnh đó ông Chiểu cũng cho rằng cần nêu rõ Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán khi đã hoàn thành nhiệm vụ này để đảm bảo sự minh bạch. Cần bổ sung xử lý vi phạm cá nhân người có thẩm quyền phải cao hơn để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Đồng quan điểm với Đại biểu Chiểu, Đại biểu Hoàng Quang Hàm hoàn toàn tán đồng về sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết cũng như nêu rõ thẩm quyền, trách nhiệm và chế tài xử lý đủ mạnh đối với người có thẩm quyền xử lý nợ đọng, việc cần thiết phải thành lập hội đồng tư vấn xóa nợ thuế. Đại biểu cũng đề xuất trong trong Nghị quyết cần nhấn mạnh thêm về trách nhiệm tuyên truyền vì hiện nay vẫn có luồng suy nghĩ cho rằng xóa nợ là chúng ta mất ngân sách và tại sao lại phát sinh khoản nợ lớn như vậy, có phải do quản lý kém hay không? Cũng từ đó để tuyên truyền rõ sự cần thiết phải có Nghị quyết riêng về xóa nợ này.

Phát biểu tổng kết tại Hội thảo, Thứ trưởng Trần Xuân Hà cảm ơn đại biểu đã tham gia đóng góp ý kiến để xây dựng và hoàn thiện dự thảo Nghị quyết. Theo đó, về cơ bản, các đại biểu đã thống nhất về cơ bản phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, nguyên tắc xử lý và biện pháp xử lý nợ. Đối với các ý kiến khác góp ý cụ thể vào Nghị quyết, Ban soạn thảo sẽ phối hợp cùng Ủy ban tài chính ngân sách của Quốc hội tổng hợp đầy đủ ý kiến đóng góp của các đại biểu tại Hội thảo ngày hôm nay, để hoàn chỉnh dự thảo Nghị quyết, trình Quốc hội khóa XIV vào kỳ họp thứ 8.