Theo số liệu báo cáo của Bộ Tài chính, ước giải ngân kế hoạch vốn đầu tư của các Bộ, ngành, địa phương đến hết ngày 31/3/2020 là 61.591,412 tỷ đồng, đạt 13,09% kế hoạch Nhà nước giao (cùng kỳ đạt 11,21% kế hoạch Quốc hội giao và đạt 12,97% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao); trong đó, vốn trong nước là 58.596,195 tỷ đồng, vốn nước ngoài là 2.995,216 tỷ đồng.

Mặc dù số vốn giải ngân có tăng so với cùng kỳ năm 2019, song tỷ lệ giải ngân 3 tháng đầu năm vẫn còn thấp chưa đáp ứng được yêu cầu của Chính phủ đóng góp vào tỷ lệ tăng trưởng của nền kinh tế. Theo đó, bên cạnh một số Bộ, ngành địa phương có số giải ngân đạt trên 15% kế hoạch vốn được giao vẫn còn có 29 Bộ, ngành và 01 địa phương có số giải ngân đạt dưới 5%, trong đó có tới 21 Bộ, ngành gần như chưa giải ngân được kế hoạch vốn (tỷ lệ giải ngân đạt dưới 1%). Qua tổng hợp báo cáo, ngoài các nguyên nhân như: công tác giải phóng mặt bằng, đấu thầu, năng lực chủ đầu tư, nhà thầu..., Bộ Tài chính nhận thấy một số nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn trong nước 3 tháng đầu năm cụ thể như sau:

Thứ nhất, theo quy định tại Luật Đầu tư công, kế hoạch vốn năm 2019 được kéo dài sang năm 2020 do vậy các chủ đầu tư cũng tập trung giải ngân vốn kéo dài năm năm 2019 sang năm 2020. Theo số liệu thống kê của Kho bạc nhà nước số vốn trong nước kế hoạch năm 2019 kéo dài giải ngân sang năm 2020 khoảng 61.685,1 tỷ đồng

Thứ hai, một số dự án bổ sung kế hoạch từ nguồn dự phòng trung hạn và 10.000 tỷ đồng từ nguồn điều chỉnh giảm của các dự án quan trọng quốc gia nhưng đến nay chưa được cấp có thẩm quyền giao kế hoạch đầu tư công trung hạn nên chưa đủ điều kiện giao kế hoạch năm 2020, do đó chưa có kế hoạch để giải ngân.

Thứ ba, còn nhiều chủ đầu tư các dự án khởi công mới và dự án chuyển tiếp đã được cấp có thẩm quyền phân bổ kế hoạch vốn năm 2020 song chưa đến giao dịch mở tài khoản và thanh toán tại Kho bạc nhà nước. Theo thống kê của Kho bạc nhà nước đến hết tháng 3/2020 có 43.896 dự án khởi công mới và dự án chuyển tiếp được phân bổ kế hoạch vốn năm 2020 với tổng số kế hoạch vốn khoảng 225.679,1 tỷ đồng nhưng chủ đầu tư chưa đến mở tài khoản và thanh toán tại Kho bạc nhà nước.

Thứ tư, thời điểm nghỉ tết Nguyên Đán trong Quý I và diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid 19 khó khăn trong việc huy động nhân lực, vật tư... ảnh hưởng rất lớn đến tình hình triển khai thực hiện và thanh toán vốn.

Bộ Tài chính đã tổ chức nhiều Hội nghị nhằm gỡ vướng trong giải ngân vốn đầu tư công

Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2020, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, Bộ Tài chính kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ giao bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn cho các dự án sử dụng nguồn dự phòng trung hạn và 10.000 tỷ đồng từ nguồn điều chỉnh giảm của các dự án quan trọng quốc gia để các Bộ, ngành địa phương có cơ sở giao KHV năm 2020 theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 4/3/2020 về các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách tháo gỡ khó khăn cho SXKD, bảo đảm an sinh xã hội ứng phó với dịch Covid-19.

Bộ Tài chính cũng kiến nghị các Bộ, ngành trung ương, địa phương, chủ đầu tư, Ban quản lý dự án khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư, giao hết kế hoạch vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước năm 2020 ngay trong tháng 3/2020 theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 11/CT-TTg ngày 4/3/2020. Thường xuyên kiểm tra, có biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc bảo đảm tiến độ, chất lượng công trình, dự án; tập trung chỉ đạo, sớm hoàn thành đưa vào sử dụng các công trình kết cấu hạ tầng lớn, quan trọng, phát huy tối đa công suất thiết kế, hiệu quả kinh tế - xã hội.

Bộ, ngành trung ương, địa phương, chủ đầu tư, Ban quản lý dự án cần tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công đối với các dự án quy mô lớn có tính chất lan tỏa thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội vùng, cả nước như: dự án cao tốc Bắc Nam, dự án cảng hàng không quốc tế Long Thành... Xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết từng tháng cho các dự án làm cơ sở để điều hành kế hoạch giải ngân. Chủ động kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch, rà soát tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, trường hợp vượt thẩm quyền báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, xử lý.

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện công tác lập hồ sơ, thẩm định thiết kế kỹ thuật thi công - dự toán trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và triển khai công tác mời thầu, đấu thầu dự án theo thời gian quy định; ưu tiên triển khai trước mặt bằng sạch để đảm bảo khi nhà thầu thực hiện thi công không còn vướng mắc; Kiên quyết điều chỉnh kịp thời kế hoạch vốn các dự án không triển khai được hoặc chậm triển khai sang các dự án có khả năng giải ngân cao.

Chỉ đạo các chủ đầu tư, đơn vị liên quan làm việc với KBNN mở mã cho các dự án khởi công mới đã được giao kế hoạch vốn; hoàn thiện hồ sơ, trong thời hạn 04 ngày kể từ ngày có khối lượng được nghiệm thu, làm thủ tục thanh toán ngay với Kho bạc Nhà nước, để không dồn vốn vào cuối năm mới thanh toán.

Thực hiện thu hồi vốn ứng trước ngay khi được giao kế hoạch vốn năm và có biện pháp xử lý số dư tạm ứng quá hạn chưa thu hồi; thực hiện nghiệm thu khối lượng hoàn thành để thu hồi vốn tạm ứng hợp đồng theo đúng quy định tại Thông tư số 52/2018/TT-BTC ngày 24/5/2018 của Bộ Tài chính.

Riêng đối với dự án ODA và vay ưu đãi, Bộ Tài chính đề nghị cơ quan chủ quản chủ động cùng các cơ quan có liên quan chủ động giải quyết các vướng mắc về đấu thầu mua sắm, thuế, giải phóng mặt bằng; đôn đốc các chủ dự án khẩn trương hoàn hiện hồ sơ để ký kết hợp đồng cho vay lại; khi có khối lượng hoàn thành cần làm ngay thủ tục kiểm soát chi, gửi đơn rút vốn để Bộ Tài chính kịp thời gửi nhà tài trợ; theo dõi sát tiến độ từng dự án để kịp thời có đề xuất điều chuyển, điều chỉnh kế hoạch vốn cho phù hợp.

Bộ Tài chính cũng yêu cầu các Bộ, ngành trung ương, địa phương, chủ đầu tư, Ban quản lý dự án thực hiện nghiêm chế độ tổng hợp, báo cáo giải ngân định kỳ hàng tháng tình hình giải ngân vốn đầu tư công làm cơ sở Vụ Đầu tư kịp thời tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý các vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện.