Nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Bộ Nội vụ (28/8/1945 - 28/8/2025), Tiến sĩ La Đức Đại, Phụ trách Khoa Luật và Liên ngành, Phân hiệu Học viện hành chính và Quản trị công tại tỉnh Đắk Lắk, Học viện Hành chính và Quản trị công, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chia sẻ với phóng viên Dân trí về công tác cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy hiện nay.

Cải cách mang lại nền tảng quan trọng xây nền hành chính hiện đại

Ông đánh giá thế nào về chương trình tổng thể cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy cả nước đang thực hiện?

- Trong thời gian qua, công tác cải cách hành chính đã đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận và cần tiếp tục phát huy ở bốn phương diện chính.

La Đức Đại, Phụ trách Khoa Luật và Liên ngành, Phân hiệu Học viện hành chính và Quản trị công tại tỉnh Đắk Lắk, Học viện Hành chính và Quản trị công, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (Ảnh: Thúy Diễm).

Thứ nhất là phương diện đơn giản hóa thủ tục hành chính. Chúng ta đã rà soát, cắt giảm và bãi bỏ nhiều thủ tục rườm rà, không còn phù hợp. Đơn giản hóa thành phần hồ sơ, giảm yêu cầu giấy tờ trùng lặp. Quy trình xử lý được chuẩn hóa, rút gọn các bước trung gian, áp dụng cơ chế liên thông, đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến, tích hợp dữ liệu giữa các cơ quan, giúp người dân và doanh nghiệp có thể nộp hồ sơ, tra cứu, nhận kết quả qua internet.

Thứ hai, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước. Đảng và Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt cải cách thể chế, tinh gọn bộ máy, đồng thời thúc đẩy phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số và hệ thống dữ liệu quốc gia.

Đây là những nền tảng quan trọng hướng tới nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân.

Cải cách hành chính giúp đơn giản hóa các thủ tục hành chính (Ảnh: Thúy Diễm).

Thứ ba, tăng cường phân cấp, phân quyền. Việc trao thêm thẩm quyền cho chính quyền cấp xã giúp nâng cao tính chủ động, linh hoạt và trách nhiệm trong quản lý. Bên cạnh đó, chủ trương nghiên cứu xóa cấp huyện được xem là bước cải cách đột phá, góp phần tinh gọn bộ máy và rút ngắn quy trình xử lý công việc.

Thứ tư, nâng cao công tác đo lường và đối thoại. Việc đánh giá chất lượng hoạt động của nền hành chính được thực hiện thường xuyên qua các chỉ số như PAR INDEX, SIPAS, PAPI, PCI để đánh giá chất lượng cải cách. Hoạt động đối thoại giữa Chính phủ với người dân và doanh nghiệp ngày càng được chú trọng, tạo sự minh bạch và đồng thuận xã hội.

Vậy để hướng tới nền hành chính hiện đại, chuyên nghiệp như ông nói, những hạn chế, vướng mắc nào cần khắc phục trong quá trình cải cách hành chính hiện nay?

- Tôi vẫn nhìn thấy công cuộc cải cách hành chính còn tồn tại một số vấn đề.

Thứ nhất, chỉ đạo cải cách ở một số nơi còn thiếu linh hoạt, chưa thực chất. Vẫn tồn tại tình trạng triển khai mang tính hình thức, thiếu sự năng động và quyết liệt.

Thứ hai, thủ tục hành chính ở một số lĩnh vực vẫn chậm, rườm rà, thiếu đồng bộ. Tiến độ đơn giản hóa chưa đáp ứng yêu cầu, việc công bố, cập nhật thủ tục chưa kịp thời, chưa tạo thành động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Cần xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức chất lượng cao, có trách nhiệm trong công việc (Ảnh: Thúy Diễm).

Thứ ba, văn bản hướng dẫn thi hành pháp luật ban hành chậm, còn nợ đọng. Một số luật, pháp lệnh chưa có hướng dẫn chi tiết, gây khó khăn cho quá trình thực thi.

Thứ tư, bộ máy hành chính ở một số địa phương còn cồng kềnh, tinh gọn chưa đồng đều; vẫn tồn tại mô hình phức tạp, hiệu quả hoạt động chưa cao.

Thứ năm, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chưa đồng đều, kỷ luật hành chính chưa nghiêm. Vẫn có trường hợp cán bộ thiếu trách nhiệm, sợ sai, hoặc có hành vi nhũng nhiễu, thiếu chuyên nghiệp.

Thứ sáu, hạ tầng số chưa đáp ứng yêu cầu, tình trạng “cát cứ” (bị phân mảnh) dữ liệu vẫn diễn ra; kết nối, chia sẻ thông tin giữa các hệ thống chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến tiến trình xây dựng Chính phủ số.

Công cuộc cải cách hành chính nhằm phục vụ tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp (Ảnh: Thúy Diễm).

Để cải cách hành chính trở thành động lực phát triển, theo tôi chúng ta cần song song hai hướng: Tiếp tục phát huy những ưu điểm đã đạt được, đặc biệt là đơn giản hóa thủ tục, phát triển Chính phủ điện tử, phân cấp mạnh mẽ và khắc phục triệt để những tồn tại về thể chế, bộ máy, nhân sự, hạ tầng số.

Khi những yếu tố này được giải quyết đồng bộ, cải cách hành chính mới thực sự mang lại hiệu quả toàn diện, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng phục vụ và củng cố niềm tin của người dân.

Nhân tố quyết định của mọi cải cách

Đâu là nhân tố quan trọng, then chốt trong công cuộc cải cách hành chính hiện tại thưa ông?

- Ở giai đoạn hiện nay, cải cách hành chính muốn thành công cần dựa vào nhiều yếu tố. Tuy nhiên theo tôi, hai trụ cột then chốt cần tập trung đó là con người và công nghệ.

Trong đó, con người là yếu tố quyết định cuối cùng của mọi cải cách. Trong bất kỳ nỗ lực cải cách hành chính nào, dù thể chế có đầy đủ, quy trình có chặt chẽ, nhân tố con người vẫn là then chốt quyết định thành bại của cải cách.

Một thiết kế tốt có thể bị phá hỏng nếu người thực thi thiếu năng lực, thiếu liêm chính hoặc thiếu tinh thần công vụ. Ngược lại, ngay cả khi thể chế chưa hoàn hảo, vẫn có thể cứu vãn nhờ một đội ngũ tận tâm, thông minh, trách nhiệm và đạo đức trong công vụ.

Tiến sĩ La Đức Đại chia sẻ về vai trò quan trọng, quyết định trong công cuộc cải cách hành chính (Ảnh: Thúy Diễm).

Theo tôi, đội ngũ cán bộ, công chức không chỉ cần nắm vững chuyên môn, mà còn phải có tư duy đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, đặt lợi ích của người dân và doanh nghiệp lên hàng đầu.

Đảng và Nhà nước đã nhiều lần khẳng định xây dựng đội ngũ cán bộ là nhiệm vụ then chốt của then chốt. Điều này không chỉ là khẩu hiệu, mà là tiền đề để mọi đổi mới khác từ thể chế, bộ máy, đến chuyển đổi số có thể trở thành hiện thực và mang lại hiệu quả thực chất.

Trong thực tiễn, nhiều địa phương đã chứng minh điều này qua việc tăng rõ năng lực phục vụ, thái độ công vụ, từ đó cải thiện mạnh về chỉ số cải cách hành chính, chỉ số hài lòng hoặc chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.

Người dân và doanh nghiệp cảm nhận được cải cách chính là nhờ vào chính sự tận tụy, kỷ cương và cam kết trách nhiệm của từng cán bộ, công chức.

Đối với yếu tố công nghệ, đây là công cụ đột phá giúp tăng tốc cải cách, bảo đảm minh bạch, giảm thủ tục rườm rà và nâng cao hiệu quả phục vụ. Việc triển khai Chính phủ điện tử, Chính phủ số, cơ sở dữ liệu quốc gia và kết nối liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương sẽ giúp quy trình giải quyết công việc nhanh hơn, chính xác hơn, giảm chi phí xã hội.

Những giải pháp quan trọng nào để cuộc cải cách hành chính đạt được hiệu quả cao nhất thưa ông?

- Để cải cách hành chính đạt hiệu quả cao nhất, theo tôi cần đồng bộ ít nhất năm nhóm giải pháp.

Đầu tiên, hoàn thiện thể chế và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, ban hành văn bản hướng dẫn kịp thời, tránh tình trạng “nợ đọng” hoặc thiếu đồng bộ gây khó khăn cho thực thi.

Người dân nộp hồ sơ, thủ tục tại Trung tâm phục vụ hành chính công phường Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk (Ảnh: Thúy Diễm).

Kế đến, phải xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức chất lượng cao. Tuyển chọn, đào tạo và sử dụng cán bộ dựa trên năng lực và đạo đức công vụ. Áp dụng cơ chế đánh giá minh bạch, gắn trách nhiệm cá nhân với kết quả công việc. Đẩy mạnh kỷ luật, kỷ cương hành chính, xử lý nghiêm hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực.

Cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số, phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số và các cơ sở dữ liệu quốc gia và bảo đảm kết nối, chia sẻ thông tin liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương.

Tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với kiểm soát quyền lực. Đi kèm với việc trao quyền mạnh hơn cho địa phương, nhất là cấp cơ sở là cơ chế giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm rõ ràng.

Cuối cùng, cần nâng cao chất lượng dịch vụ công và mức độ hài lòng của người dân. Tập trung cải thiện quy trình phục vụ, lấy sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm thước đo chất lượng cải cách. Tăng cường khảo sát, đối thoại, lắng nghe phản hồi để kịp thời điều chỉnh chính sách, phương thức phục vụ. Qua đó, tạo niềm tin và đồng thuận xã hội.

Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức là yêu cầu cấp thiết

Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ đóng vai trò ra sao trong công cuộc cải cách hành chính, để nhân lên tinh thần đổi mới, biến thành khát vọng chung của cả xã hội, thưa ông?

- Như tôi đã trao đổi ở trên, con người chính là nhân tố then chốt trong công cuộc cải cách hành chính. Chính vì vậy, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức là yêu cầu cấp thiết, cần phải được thực hiện thường xuyên và có kế hoạch cụ thể.

Năng lực ở đây không chỉ là kiến thức chuyên môn mà còn bao gồm tư duy đổi mới, kỹ năng làm việc trong môi trường hiện đại, khả năng ứng dụng công nghệ và đặc biệt là đạo đức công vụ.

Cán bộ, công chức cần được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cả về chuyên môn lẫn kỹ năng (Ảnh: Thúy Diễm).

Để đạt được điều đó, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức trở thành nhiệm vụ trọng tâm, đóng vai trò nền tảng và quyết định.

Đây là quá trình trang bị, cập nhật kiến thức; rèn luyện kỹ năng; hình thành thái độ phục vụ nhân dân chuyên nghiệp, tận tâm; đồng thời giúp cán bộ, công chức thích ứng với yêu cầu chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Một chương trình đào tạo hiệu quả cần hướng tới ba mục tiêu lớn. Đó là nâng cao năng lực chuyên môn, tức bảo đảm cán bộ nắm chắc pháp luật, quy trình, nghiệp vụ để xử lý công việc đúng và nhanh; phát triển kỹ năng và thái độ phục vụ, tức đặt sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm tiêu chí đánh giá; thích ứng với chuyển đổi số, thành thạo công nghệ để khai thác hiệu quả các hệ thống Chính phủ điện tử và Chính phủ số.

Khi đội ngũ cán bộ được đào tạo bài bản, có trách nhiệm và khả năng đổi mới, mọi cải cách sẽ được triển khai đồng bộ, hiệu quả và bền vững, từ đó tạo ra giá trị thực sự cho người dân và xã hội.

Xin cảm ơn ông!